Bugün, 28 Mart 2024 Perşembe

Ahmet SEZGİN


ERZURUM SEYAHATİMDEN NOTLAR (2)


Erzurum; ?..artık Şark vilayetlerinin iktisadi merkezi, yaylanın gülü, bu havalide söylenen türkülerin yarısından çoğunun güzelliğini övdüğü eski Erzurum değildi.? ama A.Hamdi Tanpınar´ın 95 yıl öncesinde söylediği gibi ?Tortum şelalesi, canlı bir Erzurum yaratmaya elverişli olan büyük imkanlar?dan hâlâ.

     Sevgili kardeşim Cemil İlbaş Hocamın daveti ve rehberliğiyle görme imkanı bulduğum Uzundere/Tortum Şelalesi, muhteşem bir tabiat güzelliğine sahip. Dünyanın en büyük (21 metre genişlik ve 48 metre yüksekliğe sahip) şelalelerinden biri olan Tortum Şelalesi´ne demir korkuluklu taş merdivenlerden seyretmeye doyamadık. Oradaki tesis sahibinin ilgi ve ikramı da çok güzeldi.

    Tortum Şelalesinden akan suların oluşturduğu  ?yedi göl? ise, yeşil bitki örtüsüyle nefis bir manzara oluştırmakta.800 rakımlık yedi gölün mesire yerinde nefis bir piknik yapıp cağ kebabı ziyafeti çektik.Odun ateşinde demlenen çaylarımızı yudumlayıp sohbet ettik gönül dostlarımızla.Çay bardaklarında şeker kaşığı kullanılmıyor genellikle.Erzurumlular, ya ?kıtlama? içiyor çayları ya da şekersiz.

        Erzurum; 100 yıl önceki ?otuz sekiz mederesesi, elli dört camisi? olan bir vilayet değildi ama hâlâ ayakta duran Selçuklu ve Osmanli dönemi mimari eserleriyle ?serhat şehri ruhu?nu hissettim biraz da olsa.

    Tanpınar Hoca´nın ifade ettiği gibi:?Arap lisancısı Abdullah el-Kali´yi medreselerinden yetiştiren Erzurum´da İslâmi ilim geleneği bu şehri Şark´ın ön safta merkezlerinden biri yapıyordu.?

    ?Üç Kümbetler?, ?Erzurum Kalesi?, ?Çifte Minareli Medrese?, ?Ulu Camii? hepsi bir arada. Yazın nemsiz sıcağı yüzümüze vursa da, biraz yorulsak da yaya olarak çok önemli tarihi eserleri, rahatlıkla gezip görmek mümkün oldu Erzurum´da.

     ?Anadolu´daki anıt mezarların en güzel örnekleri?nden olan Üç Kümbetler´de ?Emir Saltuk? gibi önemli manevi şahsiyetlerin türbeleri mevcut. Ama buranın çevresi çok bakımsız ve dağınık.Çok üzüldük.Erzurum Kalesi, üzerinde dalgalandırdığı bayrağımız ile ?Burası Türk-İslâm beldesidir, daima da öyle kalacaktır.? diyor gibiydi.Restorasyon çalışması sebebiyle çıkamadık kaleye.

    Erzurum merkezde -Yakutiye´de- ?önünde fermanların okunduğu Devlet Camii Lala Paşa?da akşam namazını eda ettik Muhammed yeğenim ile.Cemaatin kalabalığına sevindim. Kanuni Sultan Süleyman´ın komutanı, Kıbrıs fatihi, Sadrazam Lala Mustafa Paşa tarafından Mimar Sinan´a yaptırılan bu muhteşem camii, Erzurum´da Osmanlı döneminde yapılan ilk camii özelliği taşıyormuş.

    Saltuklu Emiri Nasreddin Aslan Mehmet tarafından 12. yüzyılda yaptırılan Ulu Camii´yi gezdik sevgili yeğenim ile.Halk tarafından ?Atabay Camii? de denilen Ulu Camii´de mabedin büyüklüğünün yanısıra ?kırlangıç kubbe? dikkatimizi çekti.Kur´an-ı Kerim´de isminden söz edilen 3 büyük mescidin (Mescid-ı Haram, Mescid-ı Nebevi, Mescid-ı Aksa) maketleri yakın zamanda Ulu Camii´ye yerleştirilmiş. Ziyaretçilerin dikkatini çeken çok faydalı bir çalışma olmuş bu maket eserler.

(Devam edecek.)