ERZURUM SEYAHATİMDEN NOTLAR (4)

Büyük Şair-Yazar Ahmet Hamdi Tanpınar´ın 1920´li yıllarda Edebiyat öğretmenliği yaptığı, ?Beş Şehir? isimli kıymetli eserinde bahsettiği tarihi Erzurum Lisesi´ni de gördüm Erzurum seyahetimde.O yıllarda Atatürk´ün de ziyaret ettiği bu okul, aynı isimle eğitim vermeye devam ediyor.

Atatürk Üniversitesi´nin çeşitli fakülte ve bölümlerinin birbirine çok yakın olmaları da ilgimi çeken önemli özelliklerden oldu.Birçok öğrenci ve arkadaşımın burada okumaları aklıma geldi.

?Erzurum´da Gümrük katipliği yapan Evliya Çelebi´nin ?Seyahatname?sinde bahsettiği o müthiş soğukları da görmedim bu seyahatimde. ?Erzurum´un kışı şidedetli olur. Hatta insanların dilinde meşhur bir darb-ı mesel vardır.Bir kedi bir damdan bir dama atlarken aralıkta donup kalır.Sekiz aydan sonra bahar gelince kedinin donu çözülüp mırnav deyip yere düşer.? diye bahsettiğini duyar gibi olup tebessüm ettim Erzurum´un temmuz sıcağında bile.

?Mevla görelim neyler,/Neylerse güzel eyler.? mısralarıyla meşhur, Erzurum´un büyük hemşerilerinden İbrahim Hakkı Hazretleri, muhteşem eseri ?Marifetname?sinde Erzurum´dan ?belde-i tayyibemiz? olarak bahsetmekteydi. 22 yıl önce Polis Rıfat ağabeyimin şehedetinden sonra gittiğim Siirt/Tillo´da Erzurumlu İbrahim Hakkı´nın evini ve kabrini de ziyaret ettiğimizi hatırladım.

?Biz Marifetnameyle bir akşamı yaprak yaprak çevirip/ Geceye ferman açtık/ Okuduk dudakla el arası tartıp her sözü bir bir/ Sonra darasını düştük/ Ve biz ölümden çok zulmü gördük/ Biz Erzurum´da otuz üç kişiydik.? (Arif Ay)

?Gönül gurbet ele çıkma/ Ya gelinir ya gelinmez/ Her dilbere meyil verme/ Ya sevilir ya sevilmez.? diyen büyük ozanımız Erzurumlu Emrah´ın 200 yıl evvel buralarda doğup yaşadığını düşündüm.

?Ervah-ı ezelde levh-i kalemde/ Bu benim bahtımı kara yazdılar/ Bilirim güldürmez devri âlemde/ Bir günümü yüz bin zara yazdılar.? mısralarıyla meşhur Erzurumlu Âşık Sümmani´yi hatırladım.

?Şimdi onlarsız bu toprak/ Acıdan kıraç, hüzünden çorak/ Kışın dertli yazın Emrah/

Ve mevsim ikimizden biri/ Biz Erzurum´da otuz üç kişiydik.? (Arif Ay)

2 gün süren Erzurum seyahatim sırasında Muhammed yeğenimin ev arkadaşı, hukuk öğrencisi Sivaslı Fatih´ten büyük Rus yazar ve şairi Puşkin´in Osmanlı-Rus Savaşı sırasında bir yazar ve gözlemci olarak buraya geldiğini,

?Erzurum Yolculuğu? isimli bir gezi kitabı yazdığını, Puşkin´in Erzurum´da kaldığı bir evin bile olduğunu büyük bir heyecanla öğrendim. Bu bilgiyi araştırdığımda Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen Bey´in,
Puşkin´in kaldığı evi müze yapma kararı aldığını büyük bir sevinçle öğrendim. Acaba memleketim Terme´de birkaç yıl yaşayan Rıfat Ilgaz ve Turgut Uyar gibi büyük şair-yazarların kaldıkları evlerle ilgili sembolik de olsa bir müze yapılabilir mi diye hayal kurmaktan kendimi alıkoyamadım bir an.

Erzurum´un 10 kilometre kuzeydoğusunda Top Dağı´ndaki Aziziye Tabyası´na, Nene Hatun´un destansı mücadele verdiği yere gidemedik biraz uzak olduğu için.İçimde ukde bıraktı burayı görememek ama ilerde inşallah tekrar gelmek nasip olur Erzurum´a. (Devam edecek.)