Pazar günü Anadolu Üniversitesi´nin sınavlarında görevliydim.
Sınav öncesi yapılan ufak çaplı toplantıda uyulacak kurallarla ilgili bilgi verildi. Bilgi verenler ve bilgi alanlar tam mutabakat halindeydi. Bilgi, tam verilmiş ve tam alınmıştı.
Sınav uzun sürdüğünden ve görevlileri de kapsayan bir sürü uyulması gereken kural olduğundan bir ara evrakların üzerindeki bilgileri okumaya başladım.
Sınav evraklarının içinde bulunduğu muşambadan mamul poşetin üzerinde aynen şöyle bir cümle dikkatimi çekti. Bu, aynı zamanda uyulması gereken önemli bir kuralı hatırlatıyordu.
?Poşeti ferforeli yerden açınız.?
Oysa biz ferforenin ne olduğunu bilmeden poşeti çoktan açmıştık. Görevli arkadaşa sordum, ferforenin ne olduğunu. İlk defa duyduğunu, haliyle de ne manaya geldiğini bilmediğini söyledi.
Unuturum diye ufak bir kağıda not aldım ferforeyi. Sınav bittikten sonra eve gelinceye kadar sorduğum canlı kaynakların hiçbirinden tatminkâr bir cevap alamadım.
Yeni duyduğum bir kelimenin manasını öğrenmeden gözüme uyku girmez. Onu mutlaka öğrenmeliyim. Böyle bir takıntım, böyle bir huyum var.
Eve gelir gelmez kütüphanemde bulunan bütün sözlüklere baktım hiçbirinde bu kelimeye rastlayamadım.
TDK´nın 2763 sayfalık ve 110 bin kelimelik ?Türkçe Sözlük?ünde de böyle bir kelime yok. Bu kelimeye yakın kısmen duyduğumuz ferforje kelimesi var. Fransızca´dan dilimize girmiş. Kapılara, pencerelere veya evlerin iç bölümlerine süsleme amacıyla yapılıp takılan dövme demir, anlamlarına geliyormuş.
Acaba bu kelimeyle bir alakası var mı? Muhtemelen vardır diye düşünüyorum.
Poşetin üzerinde ayrıca ?buradan açınız ? diye bir ibare var. Anlaşılıyor ki buradan açınız dediği yer ferforeli olan yer. Orada ne var? Poşetin açılmasını kolaylaştıran ince ince sıra halinde delikler var. O zaman ferfore, ince ince, şerit şeklinde aralıklı deliklerle işaretlenmiş yer anlamına mı geliyor? Benimkisi durumdan vazife çıkarma, yani yorum. Ferforeyi bileceğiz ki bir yerin ferforeli mi olup olmadığını anlayalım.
Hiçbir yetkili toplantıda bize poşeti ferforeli yerden açın demedi. Yalnız şunu dediler: ?poşeti işaretli yerden açın.?
Koskoca üniversite mezunları ferforeliyi anlayamıyorsak sınava gelen aday nasıl anlasın?
Garabet nerede?
Her kimse, bir kelime duyar duymaz Türkçe karşılığı var mıdır, yok mudur diye araştırmadan aynen kullanıyoruz. Yetkililerde zamanında uyarı yapmıyorlar. Bir zaman sonra bakıyoruz ki o kelime dilimize yerleşmiş. Atı alan
Üsküdar´ı geçtikten sonra yerine Türkçe´sini koysan da maalesef geriye dönüş olamıyor. Böyle böyle dilimizi, kültürümüzü ve milli kimliğimizi kaybediyoruz. Oysa biz ne güzel anlaşmıştık kendi aramızda poşeti işaretli yerden açınız derken. Hiç anlamayan kalmamıştı.
Poşetin açılacağı yer işaretlenmişti ve yetkili de işaretli yerden açınız demişti. Bütün görevliler denileni noksansız yapmıştı.
İşin içine ?ferforeli? girince olaya bir anda Fransız kaldık. Sadece biz değildik Fransız kalan, TDK da Fransız kalmıştı. Çünkü sözlüğünde böyle bir kelime yok.
Çare, bir kelimenin Türkçe karşılığı varsa asla yabancısını kullanmamak. Hele bu kelime dilimize yeni giriyorsa. Bu, ihanet değilse bile gaflettir. Çünkü o kelimelere ana dili Türkçe olan herkes muhatap oluyor.
Öyle tahmin ediyorum ki usta kalem erbabı Seyfi Bey de benimle aynı fikirdedir.
Ben, acizane bir eğitimci olarak görevimi yaptım.
Sıra yetkililerde.
