Bugün, 19 Nisan 2024 Cuma

Mehmet TÜRKAN


MESKEN Mİ EV Mİ KONUT MU?

MESKEN Mİ EV Mİ KONUT MU?


        Bu hafta farklı bir konuyu işleyeceğim. Bir kelimeden hareketle ulaşabileceğimiz anlam yaklaşımlarını tahlil etmeye çalışacağım.
    Konumuz olan kelime “Mesken” 
    Kelime TDK sözlüğünde,  Arapça kökenli olduğu ve konut anlamına geldiği söylenmiş.
     Şemsettin Sami'nin Kamus-u Türki'sinde, konut, mesken etmek, yurt tutmak, mesken ittihaz etmek anlamları verilmiş.
    https://www.luggat.com internet sitesinde, yer, mekân, oturulacak yer, oturulan ev, sakin olunacak yer, hane, oturulan yer, ev anlamları verilmiş.
    Kubbealtı Sözlüğünde mesken kelimesine  (Ar. seken “ikāmet etmek, oturmak”tan mesken)  Oturulan, ikāmet edilen yer, ev, konut, ikāmetgâh” anlamı verilmiş.
    Gelmek'çün ikinci bir hayâta
Bir gün dönüş olsa âhiretten 
    Her rûh açılıp da kâinâta 
     Keyfince semâda bulsa mesken (Yahyâ Kemal).
     Hücrem basit tavanlı soğuk mesken-i siyah (Hüseyin Sîret). 
    Sonra her evin pencerelerinde müslüman ve fakir meskenlerin âdeta yarı mukaddes bir yeşilliği olan fesleğenler, fesleğen saksıları… (Refik H. Karay).
    Mesken tutmak: Bir yere yerleşmek, bir yerde devamlı olarak oturmak: 
    Allah yardım eder burada bize
 Bu dağlarda mesken tutup kalmalı (Köroğlu). 
    Ben bir kuş idim geldim ötmeye
    Yârin bahçesinde mesken tutmaya (Karacaoğlan). 
    Yârim İstanbul'u mesken mi tuttun 
    Gördün güzelleri beni unuttun (Türkü – Ş.A.D.). 
    TDV İslam Ansiklopedisinde de konu şöyle izah edilmiş:
    “Arapça süknâ (veya seken) kökünden zaman ve mekân ismi olan mesken hareketin zıddıdır ve “hareketin sona erdiği durum” demektir. Mesken yerine nadiren meskin, seken ve süknâ kelimeleri de kullanılır. “Konaklama ve geceleme yeri” anlamındaki mesken fıkıh terimi olarak bir kişi veya ailenin sürekli oturmak amacıyla yerleştiği yeri ifade eder. Kur'an'da “sekene” fiili ve türevleri yirmi, mesken ve çoğulu mesâkin on iki âyette sözlük ve örfteki kullanımıyla geçer. “
    Velhasıl uzayıp gidiyor. Mesken sakin edilen, sükûn bulunan, sığınılan, huzur bulunan yer anlamına geliyor. Bu gün çok kullanmaktan imtina ettiğimiz ve yerine konut, ev kelimesine kullanmaya başladığımızdan mıdır? Evlerimizde mesken kelimesinin anlamanda gizli olan sakinlik huzur kalmadı galiba. Mesken kelimesi kendisiyle birlikte sakinliği, huzuru, dinginliği, dinlenmeyi de alıp götürüyor mu ne?
    Evet, eskiden mesken denilirmiş evlere… Mesken yani içinde sükûn bulunan yer, sakinleşilen yer. O yüzden kalbin sakinleşmesene de “sekîne” denirmiş. Bu gün meskenlerimiz konut oldu. Konulup göçülen yer. Sanki hiçbir duygusal bağımız kalmadı. Evimiz barkımız mesken olmaktan çıktı. Meskenleriniz, meskenlerimiz yar ile mesken tuttuğunuz yer olsun dileklerimle.