Sanma kim taleb-i devlet-i câh etmeğe geldik
Biz âleme bir yâr için âh etmeye geldik
Yenişehirli Avni
Devlet-Mal, mülk, zenginlik Câh-Makam, mevki
“Bizim bu âleme mevki, makam ve şöhret için geldiğimizi sanmayın. Biz ancak sevgili için âh etmek için buradayız.”
Yani şair diyor ki: Dünyaya gelişimiz ne mevki ne makam ve ne de mal mülk peşinde koşmak içindir biz sadece bu âleme buraya sevgili için âh etmeye geldik o kadar.
Âh etmek, Allah’ı zikretmektir. Çünkü ‘lâ ilâhe illallah’ ile başlayan zikir sadece ‘âh’a kadar iner hatta sadece ‘h’ kalır. Bir başka deyişle Allah kelâmının bir mucizesi olarak elif ve he harfi ile yazmak da Allah anlamındadır. “Âh” da elif ve he ile yazılır. (اه)
Şairlerin beyitleri tahlil edilirken iki metot izlenir birincisi sadece şiirde görünene göre yapılan metin tahlili, diğeri söylenenlerin alt yapısını ve şairin inanç itikat ve dönem özellikleri de dikkate alınarak yaparak yapılan metin tahlili. Şair Mevlevi mutasavvıf bir şairdir. Dolayısıyla Beyti tahlil ederken tasavvufi bir bakış açısı ile değerlendirmek gerekecektir. Burada bahsedilen sevgili mecazi sevgili değil gerçek sevgili yani Allah’tır. Bu sebepledir ki, buradaki şairin gönlünü kaptırdığı sevgili komşunun güzle kızı değildir. Şair Allah’a âşıktır ve bu dünyaya onunla birkaç kelâm etmeye gelmiştir. Makam mevki hepsi gelip geçici, kalıcı olan gerçek aşktır. Bu dünyada her şey boş. Peşinden koşulan zenginlik, mal, mülk, para, makam mevki geriye gerçek sevgilinin aşkı kalıyor.
Burada bahsedilen aşk, ilâhî aşktır. Allah’ı zikretmektir Yine burada “Bezm-i Elest te” (Allah ile yaratılışları sırasında insanlar arasında yapıldığı kabul edilen sözleşme için kullanılan bir tabir.) başlayan “Elestü bi Rabbiküm” (Ben sizin rabbiniz değil miyim?) hitabına mazhar olmuş ruhlar âleminde “Galû belâ” (Evet, Rabbimizsin) cevabını vererek iman devletine kavuşmuş olanların ilâhî aşkına işaret vardır
“Biz âleme bir yâr için âh etmeğe geldik” o yâr Allah’tır. Gerçek aşk Allah içindir. Gerçek aşkta kavuşma yoktur. Bu aşk sonsuzdur ve ancak Allah’a aittir ve gerçek aşka layık olan sadece O’dur.
Belki sözü uzattım. Yunus’un sözleri ile bitirmek en iyisi olsa gerek.
“Dolap niçin inilersin
Derdim vardır inilerim
Ben Mevlâ'ya âşık oldum
Anın için inilerim.”
