Yazıya başlarken kelimeler üzerinde izahat yapacak değilim. O zaman ahali arasında “Kurusıkı” denilen bir vaziyet ortaya çıkar ki hakikaten “sıkıcı” bir yazı olur.
Biz bu sözün nasıl olduğunu değil de neyi kastettiği üzerinde duracağız.
Kâh atalarımız, kâh ulama, kâh akil insanlar bazı halleri veciz bir şekilde dile getirmişler ve asırlarca süren devamlıkla günümüze kadar gelmiştir. Bazen; kıssadan hisse, bazen darbımesel, bazen vecize, bazen de atasözü diye adlandırılmış bu sözler.
Kısa olmasına rağmen çok zaman yol gösterici de olmuşlar. Kültür ve sanat hayatımızın da parçalarından biri olmuş. Her kalıcı söz bize belli zamanlarda rehber olmuştur.
Hayatımızda karar vermekte müşkülat çektiğimiz şeyler olmuştur muhakkak. Bazen ahali tabiri ile “İki arada bir derde” kaldığımız olmuştur. İşte bu gibi zamanlarda nasıl davranacağımızı kestirememiş ve kararsız kalmış oluruz. Hayat veya yapmamız gereken şeyler bizi beklemez acilen karar vermemiz lazım gelebilir.
İlk defa okuduğum yerde Yavuz Sultan Selim’e ait olduğu yazılan şöyle bir söz geldi aklıma. Sözün aslı kime aittir bilmiyorum. Yavuz Sultan Selim devlet yönetiminde kararsız kalmanın tehlikesini “Kararsız kalmaktansa en kötü kararı vermek evladır” gibi bir söz söylemiş. Kararsızlık zaten hiçbir şey yapmamak veya yapamamak demektir. Bir şey yapmayınca da maksat hâsıl olmaz.
Ancak; iyi veya kötü, karar vermek kolay değildir. Her ne kadar dilimize “İki cami arasında binamaz” gibi tereddüt en veciz şekilde ifade edilse bile bu tereddütten çıkmak için kullanılan cümle ise “Ehemmi mühimme tercih etmek” olmuştur. Günümüz ifadesiyle “Çok önemli olan şeyi daha az önemli olana tercih etmek” anlamına gelir.
Yapılan her tercih her ne kadar tereddütü ortadan kaldırsa da tercihi de belli kaidelere göre yapmak gerekir.
Ehemmi mühime tercih etmek sözü günümüzde hemen hemen kullanılmamaktadır. İşin hazin tarafı nadiren kullanan olsa da bu sefer dinleyen veya okuyan bir anda kavrayamamaktadır. Bu da zaman içinde neleri kaybettiğimizi ortaya koyar.
Dil bir milletin hafızasıdır.
Milli hafızayı korumak sadece geçmişi hatırlamak değil yarınlara da yön vermek demektir. Bunun için önceliklerimizi bilmemiz gerekir. Kültürümüz için “ehemmiyetli” ve “mühim” olan şeylerin ne olduğuna dair bilgileri muhafaza etmek kültürel bir vazifedir.
Elbette şahısların ehemmiyet verdiği şeyler aynı olmayabilir. Ancak dil bunlardan istisnadır. Onun için neyi neye tercih edeceğimizi iyi bilmemiz lazım.
Ezcümle: “Ehemmi mühimme tercih etmelidir” efendim.
Tercihleriniz hep hakikatlerden yana olsun.