Terme şehir merkezini taşkınlardan koruma ve ırmak ıslah çalışmaları hayli zamandır devam ediyor. Vatandaşın huzuru ve rahatı için taşı taş üstüne koyan herkese teşekkür ediyorum.
Vaktiyle yetmiş metre olduğu söylenen ırmak alanı, geçmişte ırmak kenarlarının iskâna açılması sonucu daralmış. Bir süre önce ırmağa çeki düzen vermek amacıyla ırmak kenarlarına yapılan duvarlar da Terme Irmağının yatağını biraz daha daraltmıştır. Suyun akış alanının daraltıldığı, yağmurların sele dönüşmesi sırasında ırmağın taşmasından anlaşılmaktadır.
Yatağına sığmayan ırmak, oluşan sellerde kendine yol bulmak için yeni yollar, yeni yataklar arar. Su, akacak normal yatak bulamayınca şehre veya açık araziye yayılır. Suyun yatağından çıkmasına taşkın diyoruz. Taşkınlar, ırmak alanının genişletilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Yaklaşık bir yıl kadar önce ırmak ıslah çalışmaları başladı. Yani başa dönmüş olduk! Vaktiyle ırmak kenarları iskâna açılmamış olsaydı, bu zahmete katlanmayacak ve bu kadar masrafa girmeyecektik. İstimlâk alanı içinde evi- işyeri olan vatandaşlar da mağduriyet yaşamayacaktı.
Onbeş yıl kadar önce ırmak kenarlarına beton duvarlar yapılırken bir büyüğümüz, “Bu ırmağın yatağı bir zamanlar yetmiş metreydi. Geçenlerde birisi ölçmüş, ırmak genişliği 36 metreye düşmüş” demişti. Kırk metre diyenler de oldu. Ben ölçmedim, doğru mu bilemiyorum.
Bugünkü çalışma ile ırmak genişliği 80 (seksen) metreye çıkarılacakmış. Kırk metre nerde, seksen metre nerde?!. İstimlâk sahası çoğu yerde meskenlere ve iş yerlerine denk geliyor. Şimdi o binalar yıkılacak. Bu yıkımdan bazı vatandaşlar mağduriyet yaşayacak.
“Devlet herkese istimlâk parasını öder” diyeceksiniz. Ödeyecek de, evi yıkılan kişi o para ile yeni bir ev alabilecek mi? Evi (apartman dairesi) yıkım alanı içinde olan bir tanıdığım, “Devlet yıkım parası veriyor ama o para ile ancak dairenin bir odasını satın alabilirsin. Devlet bize para vermek yerine eşdeğer mevkide, eşdeğer bir daire versin. Hepimiz diken üstündeyiz. Ne olacağını düşünmekten eşim ruh hastası oldu” dedi.
Şimdi bunun vebalini kim ödeyecek?
Ben ırmak yatağının elli metreye çıkarılması halinde sorunun çözüleceğini düşünenlerdenim. Konuyu görüşmek ve bilgi almak üzere geçen hafta (10.10.2024) Samsun DSİ Bölge Müdürlüğü'ne gittim. İlgili şube müdürü ile görüştüm. Müdür Bey beni iyi karşıladı. Sorularıma gayet nazik bir üslupla cevaplar verdi.
“Seksen metre şart mıydı? Irmak, her iki yanından beşer metre yahut yedişer metre genişletilse yeterli olmaz mıydı?” dedim. “Seksen metreye karşı çıkan birine ilk defa rastlıyorum” dedi. Bu cevaba şaşırdım. Evi, işyeri istimlâk alanı içinde kalanlar hiç mi teklif götürmediler?
Ben gerekçelerimi söyledim. “Irmak yatağı 10-12 metre genişletilse sel anında su, genişletilen alanlara dağılır. Suyun yüksekliği bir metre veya daha fazla düşer. Bu da taşkınların bitmesi demektir. Şunun şurasında Salıpazarı Barajı'nın tamamlanmasına ne kaldı? Baraj inşaatı biterse Terme daha da rahatlayacaktır” dedim.
Şube Müdürü görüşünde ısrar etti. “Gerekli ölçümler yapıldı” dedi.
İkinci soruma geçtim. “Duvarlardan ırmağa iniş-çıkış merdiveni yok. Onbeş sene önce köprüden geçmekte olan bir adamın şapkasını rüzgâr ırmağa düşürdü. Irmağa inecek bir merdiven olmadığından adam yüksek duvarlardan inip de şapkasını alamadı. Ya, düşen bir çocuk olsaydı? Şimdi yeni yapılmakta olan duvarlarda da merdiven yok! Ayrıca duvarlar ırmağa doksan derece dik değil, eğimli yapılmalı” dedim.
Müdür Bey, bana şaka gibi gelen bir cevap verdi;
“Biz, kimse ırmağa düşmesin diye merdiven yapmıyoruz. Merdivenlerden inmek isteyenler ırmağa düşebilir. O merdiveni kullanacak birisi ırmağa düşerse hesabını bizden sorarlar” dedi.
Müdür Beyin, merdiven yapmama gerekçesini beğenmedim. Herkes merdivenden inerken düşmez. Ya, köprüden geçerken bir çocuk düşse? Yahut ırmak boyunca yürüyen adam sendeleyip ırmağa düşerse? Irmağa düşen nasıl yukarı çıkacak? Irmağa düşeni kurtarmak için, çıkış yolu olmayan ırmağa kim atlayacak?
Irmağa düşüp yukarı çıkış yolu bulamayan kişi boğulursa bunun sorumlusu kim olacak?