ON GECE ve EHL-İ GECE

 On gecenin her biri, ayrı bir kandilin ziyasını taşıır.
Geceler aslında lacivert bir elbisedir. O elbiseyi çok az insan giyer. Onlara ehl-i gece demek gerekir. Gecelerin sırrını yakalayıp elinden tutanlara ehl-i gece denir. Allah için gayb ne ise ehl-i gece için de gece odur. 
Gayba aşina olmayan gayb âlemlerini nasıl bilmezse gafletin adı uykudan azade olmuş alınları, huşu ile yere koymayanlar da ehl-i gecenin halini bilemez.
 Gece fecir zamanlarının anneliğini yaparken; gün, yıldız yağmurları gibi gündüzlerin eteğine dökülür. Allah on geceye yemin ederken o gecelerde kullarını daha çok zikre teşvik etmektedir. On gecenin her biri ayrı bir kandilin, ayrı bir nurun ziyasını taşımaktadır.
Abdülkadir Geylani'nin Fecr suresinin: “On adet hissin karanlık gecesinin hakkı üzerine yemin olsun ki” diye yaptığı tefsirinde on geceyi on adet hissin karanlık vecihlerinin gitmesi olarak açıklar. Geylanî tefsirindeki on adet hislerdeki karanlıkların gitmesi; karanlık gecelerin nurlu aydınlığı ile olmaktadır.   Ondan önceki ayette de fecre yemin olması Geylani'ye göre sabah vaktinin parlayıp açıldığını gösterir ki; bu ona göre on hissin fecri olan gecelerdir. Geceler, her ne kadar gözlere karanlık sunsa da; manevi hayatın nurlu fecirleridir. Manevi hayatımız tövbelerle yunmuş, ibadetlerle aklanmış, zikir ve taatla nurlanmış gecelerde yeşerip görkemleşir. Gecelerin lacivert ufkunda; kurban olmadan İbrahim olunmayacağını, teslim olmadan İsmail gibi bıçağa boyun eğilmeyeceğini, tevekkül etmeden Hacer olunmayacağını öğreniriz. 
Hac sırrının başlangıcı gönül Kâbe'sine yerleşmiş putları temizlemektir.   Efendimizin ilk haccında ilk eylemi; Kâbe'deki putları temizlemek olmuştur. Yüce kitabımız Kur'an'da, gece ile ilgili ayetler, gündüz ile ilgili ayetlerden daha çoktur. Gece lafzı 92, gündüz lafzı 57 kez geçer. 92 ayet-i kerimenin 20'si gece ibadetinden bahseder.  
Rabbimiz, yüce Kur'an'da gece üzerine yemin etmiştir. Duhan suresi 3. ayet ve Kadir suresi 1. ayette Kur'an-ı Kerimin gece inmeye başladığı haberi vardır. İnsanın  
Allah'a en fazla yaklaşımı olan İsrâ olayı geceleyin vuku bulmuştur. Müzzemmil suresi, iniş sırasına göre üçüncü sûredir.   Gece ibadetleri üzerinde durur. Gündüz vaktini teferruatıyla anlatan herhangi bir ayet nazil olmamıştır. "Gece kıyamı Hz. Peygamber'e farzdı, ümmetine nafiledir veya gece kalkarsak sevap alırız, kalkmazsak günah yoktur" diyerek işi basite alanlar, kendini bir hatanın içine atanlardır.