Kaldığım mekândan dışarı çıkar çıkmaz kendimi Tosya sokaklarında buluyorum. Vakit sınırlı. Birkaç saat sonra başka bir ilçeye yolculuk başlayacak. Bu kısa sürede kayda değer veya benim dikkatimi çekecek ne olacaksa onlarla karşılaşmak için etrafı dikkatle takip ederek yürüyorum.
Çok geçmeden bir “türbe” levhası çatıyor gözüme hemen o tarafa doğru yürümeye başlıyorum.
İçimden bir ses “Bu şehirde ne kadar buna benzer yerler var” diye geçiriyorum. Ara sokaklara dalıp birkaç kişiye de sorunca üç-beş dakika içinde bir yapının önünde buluyorum kendimi. Dış kitabesinde “Hacı Arap İsmail Efendi Türbesi” yazıyor. Yapılışı da o kadar eski değil. Yapılış tarihi 1996 yazıyor. Bu yeni binanın yapılışı mı yoksa merhum zâtın vefat tarihi mi onu bilmiyorum. Ancak bunu sonradan araştırmak düşüncesiyle kendimize göre dua edip ruhuna bir Fatiha gönderiyorum.
Sonra bazı açılardan fotoğraflarını çekiyorum türbe denilen yerin. Sonra hayattayken nasıl bir iz bıraktı da kendine olan hürmetten dolayı böyle bir makam yaptılar diye de düşünüyorum. Yanımdan geçenler bana bakıyor. Çünkü yerlilerin her zaman uğradığı yer değilmiş. Birine soruyorum: “Buralarda buna benzer zâtlar var mı” diye. Şaşkın şaşkın bakıyorlar bana. Yabancı olduğum sorudan anlaşılıyor galiba.
Birisi bana “Değil Kastamonu'yu Tosya'yı saysak bitiremeyiz” demesin mi. Ben o zaman anlıyorum şaşkınlığını sorduğum kişilerin. Hatta bana bazı kişileri tavsiye edenler bile oluyor böyle zâtların kimler olduğunu öğrenmem için. Bu konuda Tosya Belediyesi size yardımcı olur diyen de oluyor.
Daha sonra tahminimden de fazla isme rastlıyorum. İşte ulaşabildiklerim: Şeyh İsmail Rumi, Menfi Hoca ( H. İsmail Hoca), Sivaslı Hoca, Kurt Dede, Şeyh Hacı Mehmet Efendi, Recep efendi ( Hâce Hacı Hafız Recep Ese Tosyevî), Mecit Efendi, Cenüni Baba, Hacı Baba Tosyavî, Hacı Dede, Mermek Direk, Murat Baba, Aldede, Karabaş Şeyh, Aşağı Tekke, Kesik Baş, Şeyh Hafız Ali efendi, Hamza baba, Şeyh Nasuh Efendi bulunmaktadır.
Yukarıda zikredilen isimlerin dışında da “Diğer Türbeler veya evliyalar” başlığı altında sayılabilecek türbe ve zâtlar da vardır. Diğer tabirinden kasıt bu türbelerin diğerleri gibi ya bir mezarlık ya da tamir göremeden yıkılıp orada zamanında var olan ve sadece yeri belli olan türbelerdir.
Ayrıca “Kız Evliyalar” adı altında dört kişi daha vardır ki ayrı bir konudur. Yukarıda bulunan isimler hakkında teferruat vermek epey uzun bir çalışma olacağından; onlardan bazılarının hikâyelerini zaman içinde müstakil olarak zikretmenin daha doğru olacağı kanaatindeyim.
Hülasa Kastamonu manevi yönden bir hayli önde illerimizden biridir. Böyle bir yerin isminin de “Kast” ile başlaması bana manidar geldi. Çünkü yerin altıda bu kadar değerli zâtların varlığı yerin üzerindeki tesiri devam etmemesi mümkün değildir. Bu şehri sevmeyenler nasıl “kast” etmeye kalkmasın ki…
Gelecek yazımızda da Tosya'da bulunan mabetlerden bahsedeceğim. Kastamonu ve Tosya gerçekten manevi yönüyle de bir hayli dikkat çekici bir şehir. Tarihte dokuzu gayrimüslim, son dördü Müslümanlar tarafından idare edilmiş bu coğrafya en son Cumhuriyet Türkiye'si idaresinde bulunmaktadır.
Tosya; daha çok yazılacak şeyin var senin. Biz de yazılabilecek olanları yazar, söylenecek olanları da ağızdan söyleriz…
Bugün, 5 Ağustos 2025 Salı
