Bu haftaki yazımda toplumumuzda, dilimizde çokça kullanılan ama anlamı pek de bilinemeyen bir kelimeden bahsetmek istiyorum.
Lâedrî (لا أدري), Arapça'da “bilinmeyen” anlamına gelir. Yazarı belli olmayan edebi eserlerin sonuna yazılır. Özellikle sosyal medyanın hayatımıza iyice nüfuz etmesiyle birlikte yapılan paylaşımlarda yer alan vecize ve sözlerin altında yazan “Lâedrî” ifadesi birçok kişi tarafından bir şairin ya da yazarın ismi olarak algılanmaktadır.
Bazen yazar ya da şairler edebiyata yeni başladıklarında eserlerinin sonuna Lâedrî yazarlar. Laedri kelimesi son dönemlerde çok merak edilen ve öğrenilmek istenen sözcükler arasında bulunuyor. Özellikle yazılı kaynaklarda çok sık karşı karşıya kalınan bir kelimedir.
Yazarı bilinmeyen ya da kaynağı tam olarak bulunamamış durumlar söz konusu olduğunda bunlar için laedri denir. Genel açıdan bakılacak olursa Türk Dil Kurumu için bu kelimenin anlamı, 'Yazarı bilinmeyen ya da ozanı bilinmeyen koşuk altına yazılan sözcük' biçiminde
tabir ediliyor.
TDK'ya Göre Lâedrîye çok eski dönemlerden günümüze kadar ulaşmış bir akım olarak öne çıkmaktadır. Bu akımın Türk Dil Kurumu'na göre karşılığı ise, 'bilinmezcilik' biçiminde ifade edilir. Ele alınan bir eserin ya da herhangi bir konunun kaynağının yazılmaması üzerinden anonim şeklinde öne çıkan bir etkidir.
Eskiden ozanı bilinmeyen şiirlerin altına yazılan "sahibi bilinmiyor (anonim)" anlamında bir sözcük.
Eski Türk edebiyatında sık karşılaşılan mahlaslardan biri de "Laedri"dir. Kimdir Laedri? Yüce yaratıcının sanatlarını görüp, Onun iradesiyle ortaya konulan bir esere imza atmaktan kaçınan, mahviyet sahibi yüzlerce kalem sahibinin ortak adıdır lâedrî. (İlgili cümle kaynağı: E. Çalık)
(felsefe) Bilinemezci: Metafizik bahislerinde, yani "Mutlak Varlık", "Eşyanın Hakikatleri", "Ruhun Tabiatı" ve "Mebde ve Mead” gibi meseleleri insan aklının kuşatamayacağına inanan ve bu konuda bilgisizliğini itiraf etmekten çekinmeyen düşünürlere "laedri", yani bilinemezciler denilir.
O zaman diyoruz ki lâedrî bir yazarın şairin adı değil bilinmeyen, anonim demektir.
Bazı anonim şiirler:
Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah'ın emri
Ayrılık olmasaydı
...
A benim bahtı yârim
Gönlümün tahtı yârim
Yüzünde göz izi var
Sana kim baktı yârim
...
Ayağını sıcak tut başını serin
Mideni hafif tut düşünme derin
...
Adilem sen naçarsın
La'lü gevher saçarsın
Ben azrâil olunca
Kuzum nere kaçarsın
Ağam derim naçarım
La'l ü gevher saçarım
Sen azrail olunca
Ben cennete kaçarım ..... gibi uzar gider.